گمرک یکی از ارکان اصلی در عملیات تجارت بین‌المللی است که وظیفه اصلی آن، نظارت و اجرای مقررات مربوط به مبادلات تجاری با کشورهای خارجی است. در دنیای امروز، مجموعه گسترده‌ای از قوانین و مقررات گمرکی برای واردات و صادرات کالا وضع شده است که اجرای صحیح آن‌ها برای تجارت موفق ضروری است. تاجران به منظور گسترش فعالیت‌های تجاری خود در سطح بین‌المللی، نیازمند آشنایی و تسلط بر کلیه تشریفات گمرکی و مقررات مربوط به آن و همچنین فهم عمیق رویه‌های ترخیص گمرکی هستند.
افرادی که در حوزه تجارت بین‌المللی فعالیت دارند، اعم از داخلی یا خارجی، به طور حتم با این اصطلاح برخورد کرده‌اند. اما این تشریفات به چه معناست؟ این پرسشی کلیدی است که هر فردی که قصد ورود به این عرصه را دارد، باید به آن پاسخ دهد. شرکت‌های بازرگانی معمولا انجام کلیه تشریفات گمرکی را برعهده می‌گیرند و در تمامی مراحل ترخیص کالا به تجار کمک می‌کنند.
تشریفات گمرکی به‌صورت تخصصی و جزء به جزء
تشریفات گمرکی و ترخیص کالا دو مفهوم کلیدی و مرتبط در فرایند واردات و صادرات کالا هستند، اما با یکدیگر تفاوت‌های مشخصی دارند. شناخت تفاوت‌های این دو مفهوم دلیل این مسئله را واضح تر نشان می‌دهد.
تفاوت تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
تعریف تشریفات گمرکی: به کلیه فرآیندها و مقرراتی اشاره دارد که باید برای واردات کالا یا صادرات رعایت شود. این فرایندها شامل تمامی مراحل از ثبت اظهارنامه تا ارزیابی و بازرسی کالاها است.
مراحل اصلی:
- ثبت اظهارنامه گمرکی
- بررسی اسناد و مدارک
- ارزیابی و تعیین تعرفه گمرکی
- پرداخت هزینه‌ها و مالیات‌ها
- بازرسی فیزیکی کالا (در صورت نیاز)
- صدور مجوز ترخیص کالا
ترخیص کالا
تعریف ترخیص کالا: به مرحله نهایی در فرایند تشریفات گمرکی اشاره دارد که در آن گمرک پس از تکمیل همه مراحل قبلی، مجوز خروج کالا از انبار گمرکی و ورود آن به بازار داخلی یا صادرات به خارج از کشور را صادر می‌کند.
مراحل اصلی:
- بررسی نهایی مدارک و تایید پرداخت‌ها
- صدور مجوز ترخیص کالا
- تحویل کالا از انبار گمرکی و انتقال به مقصد نهایی
چرا عده‌ای این دو را اشتباه می‌گیرند؟
- عدم آگاهی از جزئیات فرآیندها: بسیاری از افراد از جزئیات دقیق و تفاوت‌های مراحل تشریفات گمرکی و ترخیص کالا آگاهی ندارند. برای بسیاری، این دو مفهوم مشابه به نظر می‌رسند زیرا هر دو به نوعی با گمرک و فرآیند واردات و صادرات مرتبط هستند.
- استفاده نادرست از اصطلاحات: در محاوره‌های عمومی و حتی در برخی از منابع تجاری، این اصطلاح و “ترخیص کالا” گاه به صورت مترادف استفاده می‌شوند، که این باعث ایجاد سردرگمی می‌شود.
- تمرکز بر خروج کالا: برای بسیاری از افراد، خروج نهایی کالا از گمرک و ورود آن به بازار مهم‌ترین بخش فرآیند است. از این رو، ترخیص کالا که این مرحله نهایی را شامل می‌شود، بیشتر به ذهن می‌آید و کل فرآیند تشریفات به آن تقلیل داده می‌شود.
- فرایند پیچیده و طولانی: شامل مراحل متعددی است که ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشند. برخی افراد به دلیل پیچیدگی و طولانی بودن این فرآیند، فقط به بخش نهایی یعنی ترخیص کالا توجه می‌کنند و کل فرآیند تشریفات را به عنوان یک مرحله واحد در نظر می‌گیرند.
مراحل انجام تشریفات گمرکی
تشریفات گمرکی فرایندی پیچیده است که شامل مراحل متعددی از آغاز تا پایان می‌شود. هر یک از این مراحل نیازمند دقت و توجه به جزئیات خاص خود است. در ادامه به توضیح تخصصی و جزئی هر مرحله از این فرآیند می‌پردازیم:
ثبت اظهارنامه گمرکی
توضیح: اظهارنامه گمرکی سندی رسمی است که واردکننده یا صادرکننده کالا باید آن را به گمرک ارائه دهد. این سند شامل جزئیاتی مانند نوع، مقدار، ارزش، وزن، و مبدأ کالا است.
اقدامات:
- جمع‌آوری اطلاعات: اطلاعات مربوط به کالا باید از طریق اسناد تجاری مانند فاکتور، لیست بسته‌بندی، و بارنامه جمع‌آوری شود.
- تهیه و تکمیل اظهارنامه: با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی (مانند EDI) یا فرم‌های کاغذی، اظهارنامه باید تکمیل و ثبت شود.
- ارائه اظهارنامه: اظهارنامه تکمیل شده به گمرک ارائه می‌شود.
بررسی اسناد و مدارک
توضیح: گمرک اسناد و مدارک ارائه‌شده را بررسی می‌کند تا از صحت اطلاعات و مطابقت با قوانین گمرکی اطمینان حاصل کند.
اقدامات:
- مطابقت اطلاعات: گمرک اطلاعات اظهارنامه را با اسناد ضمیمه مانند فاکتور، لیست بسته‌بندی، بارنامه، و گواهی‌های مبدأ مطابقت می‌دهد.
- بررسی قوانین: گمرک بررسی می‌کند که آیا کالا مشمول قوانین و مقررات خاصی مانند محدودیت‌ها یا ممنوعیت‌ها است یا خیر.
- درخواست اطلاعات اضافی: در صورت نیاز، گمرک ممکن است از وارد کننده یا صادر کننده اطلاعات اضافی یا مدارک تکمیلی درخواست کند.
ارزیابی و تعیین تعرفه گمرکی
توضیح: گمرک ارزش کالا را ارزیابی و تعرفه‌ها و مالیات‌های مربوطه را تعیین می‌کند.
اقدامات:
- ارزیابی ارزش کالا: گمرک ارزش گمرکی کالا را براساس فاکتور تجاری و دیگر اسناد تعیین می‌کند.
- تعیین تعرفه: براساس کد تعرفه کالا، تعرفه گمرکی و مالیات‌های مربوطه محاسبه می‌شود.
- بررسی تخفیف‌ها و معافیت‌ها: گمرک بررسی می‌کند که آیا کالا مشمول هرگونه تخفیف یا معافیت تعرفه‌ای است یا خیر.
پرداخت هزینه‌ها و مالیات‌ها
- توضیح: واردکننده و صادرکننده باید مبالغ مربوط به تعرفه‌ها و مالیات‌ها را به حساب گمرک واریز کند.
- اقدامات:
- محاسبه مبالغ پرداختی: گمرک مبلغ نهایی تعرفه‌ها و مالیات‌ها را محاسبه و به واردکننده یا صادرکننده اعلام می‌کند.
- پرداخت: واردکننده یا صادرکننده مبلغ اعلام شده را از طریق سیستم‌های پرداخت الکترونیکی یا نقدی به گمرک پرداخت می‌کند.
- صدور رسید پرداخت: گمرک پس از دریافت مبلغ، رسید پرداخت را صادر می‌کند.
بازرسی فیزیکی کالا
توضیح: گمرک ممکن است کالا را به صورت فیزیکی بازرسی کند تا از صحت اطلاعات ارائه‌شده اطمینان حاصل کند و از ورود کالاهای غیر قانونی جلوگیری کند.
اقدامات:
- انتخاب کالاها برای بازرسی: گمرک بر اساس ارزیابی ریسک، برخی کالاها را برای بازرسی فیزیکی انتخاب می‌کند.
- بازرسی فیزیکی: کارشناسان گمرک کالا را به صورت کامل یا نمونه‌ای بررسی می‌کنند.
- مطابقت اطلاعات: نتایج بازرسی با اطلاعات اظهارنامه و اسناد ضمیمه مقایسه می‌شود.
- گزارش بازرسی: گمرک گزارشی از نتایج بازرسی تهیه و ثبت می‌کند.
صدور مجوز ترخیص کالا
توضیح: پس از اتمام تمامی مراحل فوق و تایید نهایی، گمرک مجوز ترخیص کالا را صادر می‌کند.
اقدامات:
- بررسی نهایی: گمرک تمامی مراحل قبلی را بررسی و تایید نهایی می‌کند.
- صدور مجوز: گمرک مجوز ترخیص کالا را صادر و به واردکننده یا نماینده او تحویل می‌دهد.
- ثبت اطلاعات: اطلاعات مربوط به ترخیص در سیستم‌های گمرکی ثبت می‌شود.
حمل و نقل و تحویل کالا
توضیح: در مرحله نهایی، کالا از انبار گمرکی به مقصد نهایی منتقل و به صاحب کالا تحویل داده می‌شود.
اقدامات:
- برنامه‌ریزی حمل و نقل: واردکننده یا نماینده او برنامه‌ریزی لازم برای حمل و نقل کالا از انبار گمرکی به مقصد نهایی را انجام می‌دهد.
- بسته‌بندی و برچسب‌گذاری: در صورت نیاز، کالا بسته‌بندی مجدد شده و برچسب‌های لازم نصب می‌شود.
- حمل و نقل: کالا از طریق وسیله نقلیه مناسب به مقصد نهایی منتقل می‌شود.
- تحویل: کالا به صاحب کالا تحویل داده می‌شود و اسناد تحویل به صورت رسمی ثبت می‌شود
نوآوری در سیستم گمرک جمهوری اسلامی ایران
گمرک جمهوری اسلامی ایران با رویکردی نوین و اجرای یک برنامه جامع، سیستم خود را به‌روزرسانی کرده و اقداماتی را برای اصلاح نظام سنتی خود انجام داده است. این تلاش‌ها به منظور ایجاد یک فرآیند غیرحضوری و آنلاین در امور مرتبط با تشریفات است. سامانه‌های کامپیوتری به‌روزشده امکان ورود و خروج کالا از گمرکات، انجام تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا را به شکلی سریع و آسان فراهم می‌کنند.
دو اهداف اساسی در ایجاد گمرک نوین مورد توجه قرار می‌گیرند: اولاً، کاهش زمان انجام تشریفات؛ و دوماً، کاهش هزینه‌های مرتبط با این فرآیند. با استفاده از سیستم اظهار از راه دور، مشکلات مربوط به تسلیم اظهارنامه و بررسی آن به‌طور قابل توجهی کاهش یافته و به این ترتیب، صاحبان کالا یا نمایندگان قانونی آن‌ها می‌توانند به‌صورت آنلاین در هر زمانی اقدام به پر کردن فرم اظهارنامه خود یا ارسال الکترونیکی اسناد به گمرک نمایند.
این تشریفات، شامل کلیه مراحل از ورود اطلاعات اظهارنامه در سیستم هوشمند تا ترخیص کالا، را شامل می‌شود. این نهاد اصلاح‌طلب در جهت ایجاد رویکردهای مدرن و کارآمد در فرآیند گمرکی قدم‌های موثری برداشته است.
نتیجه‌گیری
تشریفات گمرکی فرآیندی است که به منظور اطمینان از رعایت قوانین تجاری و گمرکی و همچنین حفظ امنیت و سلامت عمومی انجام می‌شود. هر یک از مراحل این فرآیند نیازمند دقت و رعایت جزئیات خاص خود است. اجرای صحیح و کارآمد این تشریفات به تسهیل تجارت بین‌المللی و حفظ نظم و امنیت در مرزها کمک می‌کند.
تشریفات گمرکی و ترخیص کالا دو بخش مرتبط ولی متمایز از فرآیند واردات و صادرات هستند. در حالی که تشریفات به کل فرآیند از ثبت اظهارنامه تا صدور مجوز ترخیص اشاره دارد، ترخیص کالا فقط به مرحله نهایی که شامل خروج کالا از انبار گمرکی و تحویل به مقصد است، مربوط می‌شود. برای جلوگیری از اشتباه‌گیری این دو مفهوم، آگاهی از جزئیات و تفاوت‌های هر مرحله ضروری است.
شرکت بازرگانی دیده بان تجارت با بیش از 10 سال سابقه در زمینۀ امور بازرگانی و تجارت جهانی انجام کلیه تشریفات گمرکی را برای شما تجار و بازرگانان گرامی برعهده می‌گیرد تا بتوانید در کوتاه‌ترین زمان ممکن با خیالی آسوده اجناس مورد نظر خود را به کشور وارد کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با شماره‌تلفن: 09178295849 تماس حاصل فرمایید.
یک پاسخ