انبارهای گمرکی شامل انواع انبارهای مسقف، غیرمسقف، و محوطه‌هایی هستند که برای نگهداری کالاهای وارداتی و صادراتی استفاده می‌شوند. این انبارها تحت کنترل گمرک بوده و ترتیبات کنترل گمرکی در آنها صورت می‌گیرد. انبارداری کالا در گمرک تفاوت زیادی با انبارداری معمولی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
انبار، فضایی است که در آن یک یا چند کالای بازرگانی، صنعتی، مواد اولیه یا محصولات مختلف نگهداری شده و بر اساس سامانه‌ای صحیح طبقه‌بندی و تنظیم می‌شوند. مدت زمان مجاز برای نگهداری کالا در انبارهای گمرک از تاریخ تحویل کالا به انبار، سه ماه است. با این حال، صاحبان کالا یا شرکت‌های حمل و نقل بین الملل می‌توانند با ارائه دلایل موجه و به تشخیص گمرک، مدت زمان انبارداری را با پرداخت هزینه اضافی تا دو ماه دیگر تمدید کنند
فرایند انبارداری به مجموعه عملیات صورت‌گرفته از لحظه تحویل تا خروج کالا گفته می‌شود
تقسیم‌بندی انبارداری
انبارداری کالا در گمرک بر اساس محل و موقعیت انبار، نحوه ساخت، تاسیسات مورد نیاز، تنوع کالاهای ورودی، و میزان حجم یا وزن مواد ورودی و خروجی به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
- انبارداری گمرک و ترانزیت
- انبارهای توزیع کلی و محلی (سراها)
- انبارهای سازمانی و کارخانه‌ای
- اماکن گمرکی
اماکن گمرکی
اماکن گمرکی شامل مجموعه‌ای از انبارها و محوطه‌ها هستند که برای ثبت و ضبط انواع کالاهای وارداتی و صادراتی احداث شده‌اند. این اماکن تحت نظارت و کنترل گمرک قرار دارند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- انبارها
- محوطه‌ها
- اسکله‌ها
- باراندازها
دسته‌بندی انبارها بر اساس نوع کالا در گمرک
انبارها به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر اماکن گمرکی، نقش حیاتی در فعالیت‌های گمرکی سراسر جهان ایفا می‌کنند. دسته‌بندی انبارها به منظور حفاظت فیزیکی از محموله‌ها، به‌ویژه در گمرک و بنادر، بیشتر بر اساس ماهیت کالا و در برخی موارد نوع بسته‌بندی آنها صورت می‌گیرد.
برای مثال، وقتی محموله‌ای از قهوه و شکلات وارد می‌شود، این محموله باید به یک انبار پوشیده منتقل شود و دمای آن نیز تحت کنترل قرار گیرد. بنابراین، این محموله‌ها به انبارهای یخچالی منتقل می‌شوند. دسته‌بندی‌های مختلف انبارها و روش‌های انبارداری کالا در گمرک عبارتند از:
انبارداری کالاهای معمولی
این روش انبارداری کالا در گمرک نیازی به تجهیزات و وسایل خاصی برای کنترل شرایط نگهداری ندارد و برای کالاهایی استفاده می‌شود که نیاز به مراقبت ویژه‌ای ندارند.
انبارداری کالاهای فاسدشدنی
این انبارها دارای دمای کنترل شده بوده و مخصوص نگهداری مواد غذایی، دارویی و بهداشتی هستند. گمرک ممکن است از پذیرفتن کالاهایی که نیاز به نگهداری در سردخانه دارند و سریع ترخیص نمی‌شوند، خودداری کند. در این شرایط، شرکت حمل و نقل یا پست بین‌المللی باید کالا را بازگرداند یا به مسئولیت خود و تحت نظارت گمرک و انبارداری، به سردخانه منتقل کند.
انبارداری کالاهای قابل اشتعال، انفجار و مواد شیمیایی
این انبارها نیازمند تدابیر حفاظتی شدید از نظر موقعیت و محل، نوع ساختمان، و سیستم‌های ضد حریق هستند. مواد انبار شده در این دسته، باید در مکان‌هایی دور از اماکن عمومی نگهداری شوند تا از هرگونه خطر احتمالی جلوگیری شود.
انبارداری اختصاصی
این نوع انبارها خارج از محوطه گمرک و در نزدیک‌ترین محدوده مجاز به گمرک قرار دارند. این انبارها متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی خاصی هستند که تنها کالاهای خود را در آنها نگهداری می‌کنند. این افراد باید برای انبارداری محمولات خود، ضمانت‌های لازم را به گمرک ارائه دهند.
انبار متروکه
کالاها می‌توانند تا سه ماه در گمرک متوقف بمانند. در صورت درخواست کتبی صاحب کالا و موافقت گمرک، با پرداخت هزینه‌های گمرکی، مدت انبارداری کالا در گمرک می‌تواند تا دو ماه دیگر تمدید شود. اگر صاحب کالا نتواند در مدت تعیین شده کالا را از گمرک خارج کند، گمرک آن را به عنوان کالای متروکه تلقی کرده و به انبار متروکه منتقل می‌کند. سپس ابلاغیه‌ای به شرکت حمل و نقل یا پست بین‌المللی صادر می‌شود. بعد از مهلت 20 روزه و ابلاغ ثانویه 7 روزه، کالا به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تحویل داده می‌شود. این سازمان کالا را از طریق مزایده به فروش رسانده و 10 درصد از فروش را برداشت کرده و مابقی را به گمرک می‌دهد.
قضایی و کالاهای ضبط شده
این انبار برای نگهداری محموله‌های مشکوک و شبهه‌دار استفاده می‌شود تا زمانی که وضعیت آنها مشخص شده و تعیین تکلیف شوند.
کالاهای قاچاق
کالاهایی که به عنوان قاچاق ضبط یا توقیف می‌شوند، در این انبارها نگهداری می‌شوند، به شرطی که نامه‌ای از اداره گمرک با مشخصات کالا به انبار تحویل داده شده باشد. به طور کلی، تمامی کالاهایی که بر اساس قوانین جاری گمرک ممنوعیت ورود دارند، در این انبارها ثبت و ضبط می‌شوند.
انبارداری کالاهای فله
این انبارها برای نگهداری کالاهایی که به صورت فله و بدون بسته‌بندی خاص وارد گمرک می‌شوند، استفاده می‌شوند.
مراحل انبارداری کالا در گمرک
انبارداری کالا در گمرک به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
- دریافت کالا: این مرحله شامل تحویل گرفتن کالا از مبدا و انتقال آن به انبار گمرک است.
- نگهداری و حفاظت کالا: کالاها در این مرحله تحت شرایط مناسب و نظارت دقیق نگهداری می‌شوند.
- صدور یا تحویل کالا به خارج از انبار: این مرحله شامل تحویل دادن کالا به مقصد نهایی است.
نکته مهم
در صورت عدم وجود امکانات مناسب برای نگهداری کالاهای فاسد شدنی یا کالاهایی که نگهداری آنها در گمرک هزینه‌زا است، باید بلافاصله پس از تخلیه، ترخیص کالا و تحویل محموله به انبار مناسب صورت گیرد. در غیر این صورت، گمرک مسئولیتی در قبال این کالاها ندارد.
مراحل دریافت محموله یا پذیرش کالا
پذیرش کالا در انبارهای گمرک زمانی صورت می‌گیرد که یکی از اسناد زیر ارائه شده باشد:
- اظهارنامه اجمالی
- اظهارنامه
- پروانه صادراتی
- پروانه ترانزیت
- پروانه ورود موقت
اخذ و بررسی اسناد
برای ورود محموله به انبار، اسناد و مدارک لازم باید ارائه شوند. مراحل شامل:
- اخذ مجوز لازم برای ورود محموله به انبار
- انجام کنترل‌های نگهبانی و امنیتی در درب انبار
- ورود کالا به محوطه پذیرش
پس از ورود، مسئول انبارداری کالا را با مشخصات اظهار شده بررسی می‌کند و سپس کالاها دسته‌بندی و به انبار مناسب منتقل می‌شوند.
بازدید، بسته‌بندی و تعیین صحت کالا
در صورت مشاهده هر گونه نقص در بسته‌بندی در زمان حمل و تخلیه، انبار موظف به تنظیم صورتجلسه با حضور مسئولین مربوطه و صاحب کالا یا نماینده آن است. در غیر این صورت، گمرک ملزم به پرداخت خسارت خواهد بود.
توزین و اخذ برگ باسکول برای کالا، کنترل و تطبیق کالا با اسناد و صدور برگ بارشماری
برگ بارشماری یا تالی فرمی است که اطلاعات اولیه محموله را در بر می‌گیرد و به عنوان مرجع برای صدور قبض انبار استفاده می‌شود. اطلاعات وارد شده در این فرم در سامانه یکپارچه ثبت شده و فرم بارشماری یا تالی صادر می‌گردد.
صورت جلسه کسری یا اضافه بار مربوط به تخلیه
پس از تخلیه بار، ممکن است انبار با مغایرت کمی محموله نسبت به اطلاعات مندرج در فرم تالی و اسناد حمل مواجه شود. در این حالت، انبار موظف است کسری یا اضافه بار را با حضور فورواردر، کریر، صاحب کالا یا نماینده قانونی وی و همچنین مدیر انبار صورت جلسه کند. این صورتجلسه پس از امضای همه افراد مذکور به اسناد ضمیمه می‌شود.
قبض انبار گمرکی چیست؟
قبض انبار یا قبض رسید و تحویل کالا سندی است که توسط انباردار صادر می‌شود و به موجب آن تحویل یا رسید کالا با مشخصات خاص از تحویل گیرنده در تاریخ ورود گواهی می‌شود. پس از ورود کالا به انبار و مطابقت آن با اسناد حمل، برگ بارشماری صادر و صورت جلسه اضافه یا کسری تخلیه تنظیم می‌گردد. قبض انبار پس از این مراحل صادر شده و به شرکت حمل و نقل تحویل داده می‌شود.
تعرفه انبارداری کالا در گمرک
- کالاهای زمینی: کالاهای وارداتی که به کشور وارد می‌شوند، بر اساس تاریخ اظهارنامه، قبض انبار و بارنامه، حدوداً 10 روز از پرداخت حق انبارداری معاف هستند.
- کالاهای هوایی: در گمرکات هوایی، در هر حالت، 2 روز از پرداخت حق انبارداری معاف هستند.
- کانتینرهای ترانشیپی: کانتینرهایی که در بندرهای امام خمینی و شهید رجایی تخلیه می‌شوند، برای 20 روز از پرداخت تعرفه انبارداری معاف هستند.
- کانتینرهای صادراتی: کانتینرهایی که برای صادرات کالا استفاده می‌شوند، برای 10 روز از پرداخت تعرفه انبارداری معاف هستند. اگر زمان تخلیه بیشتر از این مدت باشد، از روز اول تا آخرین روز هزینه انبارداری محاسبه می‌شود.
- کانتینرهای حاوی کالاهای خطرناک: کالاهایی که در این کانتینرها نگهداری می‌شوند، 3 برابر تعرفه انبارداری پرداخت می‌کنند.
هزینه انبارداری
هزینه انبارداری کالا در گمرک بر اساس روز تعلق محاسبه می‌شود و به صورت پله‌ای اعمال نمی‌شود.
- محوطه سرپوشیده (هانگار): برای کالاهای نگهداری شده در محوطه سرپوشیده، 75 درصد از ماخذ انبارداری تعلق می‌گیرد.
- محوطه باز: برای کالاهای نگهداری شده در محوطه باز، 60 درصد از نرخ های انبارداری محاسبه می‌شود.
- کالاهای وارد شده به فرودگاه: برای کالاهایی که به فرودگاه‌های کشور وارد می‌شوند، برای ایامی که مشمول پرداخت هزینه انبارداری هستند، به ازای هر تن در روز 1200 ریال اضافه محاسبه می‌شود.
- کالاهای مسافری در انبارهای هوائی: برای کالاهای مسافری که در انبارهای هوائی نگهداری می‌شوند، نیز نرخ های مصوبی وجود دارد.
جمع‌بندی
شرکت بازرگانی دیده بان تجارت به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های امور گمرکی، کلیه خدمات مربوط به انبارداری کالا در گمرک را انجام می‌دهد. مجموعۀ ما با بیش از 10 سال سابقه در زمینۀ تجارت بین‌الملل در تمامی مراحل صادرات و واردات کالا راهنما و مشاور تجار و بازرگانان سراسر کشور است. جهت کسب اطلاعات بیشتر از طریق شماره‌تلفن: 09178295849 با ما در تماس باشید!
