ترخیص کالا به مجموعه فرایندهایی اطلاق می‌شود که برای خروج قانونی کالاها از گمرک انجام می‌گیرد. این فرآیندها شامل ارائه مدارک و اسناد مورد نیاز به گمرک، پرداخت هزینه‌ها و مالیات‌ها، و دریافت مجوزهای لازم است. ترخیص کالا، از مراحل اساسی تجارت بین‌المللی و واردات و صادرات کالا به شمار می‌رود و برای بسیاری از کسب‌وکارها، روندی پیچیده و زمان‌بر به‌حساب می‌آید. اما در برخی مواقع، به‌ویژه برای کالاهایی که بازار سریعاً به آنها نیاز دارد، فرآیند ترخیص کالا با حداقل اسناد و مدارک، ضرورت پیدا می‌کند.
در این مقاله، به بررسی کلیات ترخیص کالا با حداقل اسناد می‌پردازیم و راهکارهایی را معرفی می‌کنیم که به کمک آنها، می‌توان این فرآیند را تسریع کرد و درعین‌حال، مقررات و قوانین مربوطه را رعایت نمود.
اهمیت ترخیص کالا در تجارت بین‌المللی
ترخیص کالا از گمرک به دلیل نقش کلیدی در چرخه تأمین و عرضه کالاها، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هرگونه تأخیر در این فرآیند می‌تواند هزینه‌های زیادی به واردکنندگان و صادرکنندگان تحمیل کرده و حتی به از دست دادن فرصت‌های تجاری منجر شود. به همین دلیل، تلاش برای کاهش مراحل اداری و نیازمندی‌های اسنادی، یکی از اولویت‌های اصلی بازرگانان و شرکت‌های تجاری است.
ترخیص کالا با حداقل اسناد چیست؟
ترخیص کالا با حداقل اسناد، به فرایندی اشاره دارد که در آن، کالاها با استفاده از حداقل مدارک و اسناد مورد نیاز گمرک ترخیص می‌شوند. هدف این روش، کاهش زمان و هزینه‌های ترخیص است. در شرایط خاصی نظیر بحران‌های بهداشتی، کالاهای استراتژیک، و یا اقلام ضروری، کشورها و سازمان‌های گمرکی معمولاً قوانین تسهیل‌کننده‌ای وضع می‌کنند تا بتوانند کالاهای مورد نیاز را سریع‌تر وارد بازار کنند.
ترخیص کالا با حداقل اسناد می‌تواند در مواقعی که به کالاهای حیاتی و اضطراری در شرایط بحرانی نیاز است، یا تولیدکنندگان برای جلوگیری از توقف خط تولید سریعاً به مواد اولیه و قطعات نیاز دارند، یک راهکار حیاتی به شمار آید.
مدارک معمول در فرآیند ترخیص کالا
به طور کلی، برای ترخیص کالا از گمرک، به مدارک و اسناد متعددی نیاز است که از مهمترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.پیش‌فاکتور یا پروفرما: مشخص‌کننده مشخصات کالا و شرایط معامله.
2.بارنامه: به عنوان سند حمل کالا که نشان می‌دهد کالا به‌طور قانونی جابه‌جا شده است.
3.گواهی مبدا: برای تعیین کشور تولید کالا و اعمال تعرفه‌های گمرکی.
4.گواهی استاندارد: در صورت نیاز به رعایت استانداردهای خاص کشور مقصد.
5.اظهارنامه گمرکی: سندی که تمامی جزئیات کالاها و شرایط واردات را مشخص می‌کند.
6.کارت بازرگانی: برای اثبات صلاحیت تجاری و وارداتی شرکت.
7.گواهی بیمه: برای پوشش ریسک‌ها و خسارات احتمالی حمل کالا.
در موارد خاص و بنا به نوع کالا، ممکن است به مدارک دیگری نیز نیاز باشد. اما در شرایط ترخیص با حداقل اسناد، تلاش بر این است که این نیازمندی‌ها به حداقل برسد.
- بیشتر بخوانید: مهمترین اصطلاحات ترخیص کالا از گمرکات
مزایای ترخیص کالا با حداقل اسناد
ترخیص کالا با حداقل اسناد می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
کاهش زمان ترخیص: حذف برخی از اسناد و مدارک غیرضروری می‌تواند به کاهش زمان ترخیص کالا کمک کند و کالاها را سریع‌تر به دست مشتریان برساند.
کاهش هزینه‌ها: با کاهش تعداد اسناد و مدارک، هزینه‌های مربوط به تهیه و ارائه آنها نیز کاهش می‌یابد.
سهولت در شرایط اضطراری: در مواقع بحرانی مانند بلایای طبیعی یا همه‌گیری‌ها، ترخیص سریع کالا اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
چالش‌های ترخیص کالا با حداقل اسناد
با وجود مزیت‌هایی که ترخیص کالا با حداقل اسناد دارد، این روش می‌تواند چالش‌های متعددی را نیز به همراه داشته باشد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
- افزایش ریسک تقلب و تخلفات: کاهش نظارت و اسناد، می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده برخی از واردکنندگان شود و به قاچاق و تقلب دامن بزند.
- پایین آمدن سطح نظارت گمرک: درصورتی‌که کنترل‌های کافی نباشد، ممکن است کالاهایی که استانداردهای بهداشتی یا ایمنی را رعایت نمی‌کنند وارد کشور شوند.
- پایین آمدن درآمدهای گمرکی: هرچند کاهش اسناد ممکن است به تسهیل واردات کمک کند، اما درعین‌حال می‌تواند به کاهش درآمدهای گمرکی نیز منجر شود.
مراحل ترخیص کالا با حداقل اسناد
برای ترخیص کالا با حداقل اسناد، معمولاً فرآیند ساده‌تری نسبت به روش‌های عادی طی می‌شود که شامل مراحل زیر است:
۱. پیش ثبت سفارش
پیش از هر چیز، واردکننده باید ثبت سفارش انجام دهد. این مرحله شامل ارائه اطلاعات اولیه کالاها و مقادیر آنها به مراجع ذی‌ربط است.
۲. ارائه اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی، یکی از ضروری‌ترین مدارکی است که در هر نوع ترخیص کالا به آن نیاز است. در اظهارنامه، اطلاعات کلی درباره نوع و مقدار کالا، کشور مبدأ و ارزش کالاها ذکر می‌شود.
۳. ارزیابی سریع گمرک
در شرایط ترخیص با حداقل اسناد، گمرک معمولاً ارزیابی سریع‌تری نسبت به حالت عادی انجام می‌دهد و با حداقل بازرسی فیزیکی، فرآیند ترخیص را به جلو می‌برد.
۴. پرداخت هزینه‌ها
در این مرحله، هزینه‌های گمرکی و مالیات‌های مربوطه باید توسط واردکننده پرداخت شود.
۵. صدور مجوز ترخیص
در نهایت، پس از تأیید مراحل قبلی، مجوز ترخیص صادر می‌شود و کالا آماده خروج از گمرک است.
نقش سامانه‌های الکترونیکی در تسهیل ترخیص با حداقل اسناد
سامانه‌های الکترونیکی و فناوری اطلاعات به گمرک‌ها و سازمان‌های تجاری کمک کرده‌اند که فرآیندهای ترخیص کالا را تسهیل کنند. این سامانه‌ها می‌توانند به کمک یکپارچه‌سازی اطلاعات و ارتباطات سریع‌تر میان ارگان‌های دولتی، فرآیند ترخیص را سرعت بخشند. برخی از سامانه‌های رایج در این حوزه عبارتند از:
- سامانه جامع تجارت: این سامانه امکان ثبت سفارش و پیگیری وضعیت ترخیص کالاها را به صورت آنلاین فراهم می‌کند.
- سامانه EPL گمرک: یکی از سامانه‌های مهم که مراحل مختلف ترخیص کالا را به صورت الکترونیکی انجام می‌دهد و از تجمع اسناد کاغذی می‌کاهد.
راهکارهای پیشنهادی برای تسریع در ترخیص کالا
برای بهبود فرآیند ترخیص کالا با حداقل اسناد، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:
1.کاهش تشریفات و نیازمندی‌های غیرضروری: با حذف اسنادی که نقش اساسی ندارند، می‌توان فرآیند را تسهیل کرد.
2.افزایش شفافیت در قوانین و مقررات گمرکی: تعیین دقیق اسناد ضروری به کاهش سردرگمی کمک می‌کند.
3.ارتقای همکاری با سایر کشورها: با امضای توافق‌نامه‌های تسهیل تجارت، می‌توان قوانین ساده‌تری برای ترخیص کالا وضع کرد.
4.استفاده از سامانه‌های هوشمند و سیستم‌های مدیریت ریسک: این سامانه‌ها کمک می‌کنند تا تنها کالاهای پرریسک نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر داشته باشند و سایر کالاها سریع‌تر ترخیص شوند.
5.افزایش نیروی انسانی و تجهیز امکانات گمرکی: به‌کارگیری نیروی متخصص و تجهیزات مدرن برای تسریع ارزیابی و ترخیص کالاها مؤثر است.
نتیجه‌گیری
ترخیص کالا با حداقل اسناد، راهکاری مؤثر در جهت کاهش زمان و هزینه ترخیص است و در شرایط خاص، می‌تواند به تسهیل تجارت و تأمین نیازهای بازار کمک کند. این رویکرد به‌ویژه در شرایط اضطراری اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند زمینه‌ساز ارائه کالاهای حیاتی به بازار در سریع‌ترین زمان ممکن باشد.
دیده‌بان تجارت یکی از شرکت‌های معتبر و با سابقه در زمینه صادرات، واردت و ترخیص کالا است که به جهت بهبود فرآیندها و کمک به ارتقا تجارت بازرگانان ایرانی، یکی از پلتفرم‌های پیشرفته در حوزه بازرگانی و ترخیص کالا را ارائه داده است. این پلتفرم با استفاده از فناوری‌های نوین، توانمندی‌های ویژه‌ای در تسهیل فرایند ترخیص با حداقل اسناد ارائه می‌دهد. وب‌سایت دیده بان تجارت امکان دسترسی به بانک اطلاعاتی گسترده‌ای از مقالات، قوانین و مقررات گمرکی و تجاری را فراهم کرده و با همکاری کارشناسان خود، کاربران را در فرآیند جمع‌آوری، تکمیل و ارسال مدارک مورد نیاز راهنمایی می‌کند. یکی از قابلیت‌های کلیدی دیده‌بان تجارت، به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند و مدیریت ریسک است که به کاهش بازرسی‌های فیزیکی و نیاز به ارائه اسناد اضافی کمک می‌کند. همچنین، دیده بان تجارت با ایجاد بستری الکترونیکی برای ثبت درخواست‌ها، استعلامات و پیگیری‌های آنی، توانسته است به کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با ترخیص کمک شایانی کند. از دیگر توانمندی‌های خدمات آنلاین دیده بان تجارت، مشاوره در زمینه بهینه‌سازی فرآیند واردات و همکاری با شرکت‌های حمل‌ونقل و گمرک‌ها برای به حداقل رساندن تشریفات اداری و تسریع در ترخیص کالاها است.
سوالات متداول ترخیص کالا با حداقل اسناد
1.آیا همه کالاها امکان ترخیص با حداقل اسناد را دارند؟
خیر، تنها کالاهایی که مشمول سیاست‌های خاص گمرکی هستند و فاقد محدودیت‌های ویژه (مانند کالاهای خطرناک، دارویی، یا دارای تعرفه‌های ویژه) می‌توانند ترخیص با حداقل اسناد را داشته باشند.
2.چه عواملی باعث ترخیص سریع‌تر کالا با حداقل اسناد می‌شود؟
استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و اتوماسیون گمرک، ثبت اطلاعات دقیق و به موقع، و تطابق دقیق اسناد با مقررات گمرکی می‌تواند زمان ترخیص کالا را کاهش دهد. همچنین، داشتن سابقه تجاری و استفاده از کد اقتصادی معتبر، به تسریع در فرآیند کمک می‌کند.
3.آیا امکان ترخیص کالا بدون پرداخت حقوق گمرکی وجود دارد؟
خیر پرداخت حقوق گمرکی یکی از مراحل اصلی در ترخیص کالا است. اما درصورتی‌که کالا مشمول معافیت‌های گمرکی یا تخفیف‌های خاص باشد، ممکن است مبلغ حقوق گمرکی کاهش یابد.
4.چه زمانی باید از ترخیص کالا با حداقل اسناد استفاده کرد؟
ترخیص با حداقل اسناد معمولاً برای کالاهایی که در دسته‌های کم‌خطر یا کالاهای معمولی قرار می‌گیرند و به راحتی قابل‌شناسایی هستند، استفاده می‌شود. همچنین، برای واردات کالاهای تجاری که استانداردهای خاصی ندارند و مشکلی از نظر گمرکی ندارند، این روش مناسب است.
5.چگونه می‌توانم از روند ترخیص کالا با حداقل اسناد مطمئن شوم؟
برای اطمینان از روند صحیح ترخیص، بهتر است با گمرک یا کارشناسان ترخیص کالا مشورت کنید.
