گواهی مبدا یکی از مهم‌ترین اسناد در فرآیند واردات یا صادرات کالا است که نشان‌دهنده‌ی کشوری است که کالا در آن کشت یا تولید می‌شود. این گواهی بر اساس قوانین بین‌المللی و مقررات مربوط به تجارت بین‌المللی، به عنوان شاخصی از منشأ واقعی کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و در فرایند ترخیص کالا در گمرک اهمیت زیادی دارد.
این گواهی، در واقع سندی کلیدی در فرایند صادرات است که به درخواست صادرکننده یا نماینده قانونی او توسط نهادهای مجاز صادر می‌شود تا مبدأ یک کالای صادراتی را تعیین کند. از منظر استانداردهای گمرکی، تعیین مبدا کالا امری پیچیده و حساس است که نقش حیاتی در تعیین تعرفه‌ها و سایر شاخص‌های تجاری فرامرزی ایفا می‌کند.
اگرچه صدور این گواهی تاریخی طولانی دارد، اما در سال 1923 میلادی و با تأسیس کنوانسیون بین‌المللی ژنو، این فرآیند به‌طور رسمی و منظم آغاز شد. این کنوانسیون با هدف تسهیل تشریفات گمرکی، به دولت‌ها اجازه داد تا سازمان‌های مناسبی را در قلمرو ملی خود برای صدور این گواهی تعیین کنند.
تاریخچه گواهی مبدا
بر اساس بند 11 کنوانسیون 1923 ژنو، دولت‌ها می‌توانند فرآیند صدور گواهی مبدأ را به سازمان‌های غیردولتی صلاحیت‌دار واگذار کنند. با توجه به گستردگی و تسهیلات شبکه اتاق‌های بازرگانی و اعتبار بالای آن‌ها در ارائه خدمات به بازرگانان، این وظیفه در بسیاری از کشورها به اتاق‌های بازرگانی سپرده شده است.
تصمیم‌گیری در مورد ضرورت صدور این گواهی برای یک کالای صادراتی به عهده واردکننده است، نه اتاق بازرگانی. واردکننده باید مشخص کند که آیا به دریافت این گواهی نیاز دارد یا خیر.
در ادامه، به بررسی جامع این مفهوم و اهمیت این سند مهم پرداخته می‌شود.
تعریف و اهمیت گواهی مبدا
این گواهی یک سند رسمی است که توسط مراجع مختص به تولید کالا در کشور مبدا صادر می‌شود و نشان می‌دهد که کالا در کشور مذکور تولید یا کشت شده است.
این گواهی در فرآیند ترخیص کالا در گمرک اهمیت زیادی دارد. با تایید مبدأ واقعی کالا، می‌توان به درستی مالیات‌ها و عوارض وارداتی را محاسبه کرد. همچنین، برخی از توافق‌نامه‌های تجاری و تجارت بین‌المللی ممکن است ارائه این گواهی را شرط لازم برای استفاده از تسهیلات تجاری یا تخفیفات ویژه قرار دهند.
محتوای گواهی مبدا
- مشخصات کالا: شامل نام کالا، شماره‌ی کاتالوگی، مشخصات فیزیکی و شیمیایی و دیگر ویژگی‌های مهم کالاست.
- مشخصات تولید کننده یا صادر کننده: شامل نام و آدرس شرکت یا کارخانه تولیدی که کالا در آن تولید شده است.
- کشور مبدأ: نشان‌دهنده کشوری است که کالا در آن تولید یا کشت شده است.
- معاونت انتشار گواهی مبدا: اسم معاونت یا نهادی است که این گواهی صادر می‌شود.
نحوه صدور و اعتبار این گواهی
نحوه صدور
این گواهی توسط مقامات تجارت خارجی صادر می‌شود که مسئول بررسی و تایید مبدأ واقعی کالا در کشور مذکور هستند. این مقامات معمولاً شامل اتاق بازرگانی یا صنایع و معادن هستند.
در مورد کالاهای صادراتی از ایران نحوه صدور گواهی مبدا به ترتیب زیر است:
- وارد سامانه هوشمند کارت بازرگانی شده،پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور وارد بخش گواهی مبدا می شویم
- مراحل را طبق فرم های آنلاین سامانه تکمیل نموده و ادامه می دهیم
- در ادامه شماره ارجاع توسط اتاق بازرگانی صادر می گردد.اصل آن را نیز از اتاق بازرگانی دریافت می نماییم
اعتبار
این گواهی باید اعتبار داشته باشد و در مدت زمان معینی پس از صدور آن، معتبر باشد. اعتبار گواهی معمولاً بستگی به نوع کالا، قوانین مربوط به توافقات تجاری دارد
نقش گواهی مبدا در تجارت بین‌المللی
- تضمین مبدا کالا: ارائه گواهی به خریداران و واردکنندگان اطمینان می‌دهد که کالایی که خریداری می‌کنند، واقعاً در کشوری که ادعا شده است تولید شده است.
- رعایت تعرفه‌ها و مقررات: با تایید مبدأ کالا، اطمینان حاصل می‌شود که کالا بر اساس قوانین و تعرفه‌های مربوطه وارد شده است
سوالات رایج
-تعریف گواهی مبدأ به عنوان یک اصطلاح بین‌المللی چیست؟
پاسخ: این گواهی یک سند رسمی است که به درخواست خریدار و توسط صادرکننده یا نماینده قانونی او تکمیل می‌شود. این سند توسط اتاق‌های بازرگانی تأیید و صادر می‌شود و مکان خاص تولید کالا را مشخص می‌کند.
-اصطلاح “کشور مبدا کالا” از دیدگاه شورای همکاری گمرکی به چه معناست؟
پاسخ: طبق ضوابط تعیین شده برای اجرای تعرفه گمرکی و سایر اقدامات تجاری، “کشور مبدا کالا” به کشوری اطلاق می‌شود که کالا در آنجا تولید، ساخته یا پردازش شده باشد.
-اهمیت گواهی مبدا برای خریدار چیست؟
پاسخ: برای خریدار، این گواهی اهمیت ویژه‌ای دارد، خصوصاً زمانی که کشور مبدا بر کیفیت و مشخصات کالا تأثیر می‌گذارد. این گواهی که تحت ضوابط خاص و توسط مراجع صلاحیت‌دار صادر می‌شود، اطمینان خریدار را از اعتبار محل ساخت کالا جلب می‌کند.
-اهمیت گواهی مبدا برای مقامات کشور مقصد چیست؟
پاسخ: مقامات کشور مقصد مانند بانک‌ها، وزارتخانه‌های صنعتی، کشاورزی، بهداری، و مراکز تحقیقاتی ممکن است نیاز به گواهی داشته باشند. این گواهی برای گمرک و وزارتخانه‌های صنعتی و بانک‌ها به دلیل اهمیت در کیفیت کالا، تعرفه‌های ترجیحی، قراردادهای تهاتری، علائم تجاری، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها بسیار مهم است.
-تعرفه‌های ترجیحی چیست؟
پاسخ: تعرفه‌های ترجیحی به تفاوت در میزان حقوق گمرکی و عوارض ورودی برای واردات کالاهای مشابه اشاره دارد. این تعرفه‌ها به کشور صادرکننده کالا امتیازاتی می‌دهند و باعث توسعه صادرات و شکوفایی اقتصادی آن کشور می‌شوند. این مزایا معمولاً در قالب موافقتنامه‌های چند جانبه و حمایت از کشورهای در حال توسعه ارائه می‌شود. در معاملات پایاپای بین کشورهای مشابه، نیز این ترجیحات قابل اعمال هستند و بدون گواهی استفاده از این مزایا ممکن نخواهد بود.
-مراجع صادر کننده این گواهی در ایران کدامند؟
پاسخ: در ایران، اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مراجع صادر کننده گواهی هستند. در مناطق آزاد نیز سازمان منطقه آزاد مسئولیت صدور این گواهی را بر عهده دارد. تمامی درخواست‌های صدور گواهی باید از طریق سامانه یکپارچه صدور گواهی الکترونیکی به آدرس [http://www.cscs.ir](http://www.cscs.ir) به اتاق‌های بازرگانی ارسال شود.
-مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی مبدا چیست؟
پاسخ: تصویر پروانه گمرکی، تصویر بارنامه حمل، تصویر فاکتور فروش (در صورت درج شماره و تاریخ آن در متن گواهی)
-در چه مواردی واحد صدور گواهی مبدا اصل پروانه گمرکی را مطالبه می‌کند؟
پاسخ: در مورد صادرات فرش‌ها و گلیم‌های دستبافت، ارائه اصل پروانه گمرکی برای مشاهده الزامی است. همچنین، در صورتی که مرجع صادر کننده گواهی نسبت به اصالت تصویر پروانه گمرکی تردید داشته باشند، می‌توانند اصل پروانه گمرکی یا بارنامه حمل را درخواست نمایند.
-آیا دارندگان کارت بازرگانی می‌توانند از هر اتاق بازرگانی این گواهی دریافت کنند؟
پاسخ: بله، دارندگان کارت بازرگانی با ارائه مدارک لازم می‌توانند از هر یک از اتاق‌های بازرگانی کشور این گواهی دریافت کنند.
-مندرجات گواهی مبدا شامل چه مواردی است؟
پاسخ:
- مشخصات فرستنده یا صادرکننده کالا بر اساس بارنامه حمل
- مشخصات گیرنده کالا بر اساس بارنامه حمل
- کشور سازنده بر اساس مندرجات پروانه گمرکی یا گواهی
- مشخصات وسیله حمل بر اساس بارنامه حمل
- مشخصات کالا بر اساس پروانه گمرکی و بارنامه حمل
- وزن ناخالص، وزن خالص و نوع بسته‌بندی کالا
- شماره و تاریخ فاکتور فروش (اختیاری)
-گواهی مبدا به چند شکل صادر می‌شود؟
پاسخ:
- فرم‌های A یا GSP (GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES) که برای صادرات به کشورهای اروپایی (به‌غیر از 28 کشور عضو اتحادیه اروپا)، آمریکایی، اقیانوسیه، ژاپن، ترکیه، قزاقستان، قرقیزستان و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فرم‌های (CERTIFICATE OF ORIGIN) برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا، عربی، آسیایی (به‌غیر از کشورهای اشاره شده در شماره 1) و کشورهای آفریقایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فرم‌های PTA برای صادرات به کشور پاکستان صادر می‌شود.
-بنا به درخواست خریدار برای کدام یک از کشورها می‌توان از هر دو فرم گواهی استفاده نمود؟
پاسخ: در کشورهای آسیای شرقی از جمله سنگاپور، چین، تایوان، هنگ‌کنگ، مالزی، کره و تایلند، می‌توان از هر دو نوع فرم این گواهی استفاده کرد.
نتیجه‌گیری
گواهی مبدا به عنوان یکی از اسناد اساسی در فرآیند واردات کالا، نقش مهمی را ایفا می‌کند و تأیید مبدأ واقعی کالا را اثبات می‌کند. با ارائه این گواهی، می‌توان از ابهامات درباره مبدأ کالا پیشگیری کرد و فرآیند ترخیص را به طور موثرتری انجام داد. از طرف دیگر، برای واردکنندگان و صادرکنندگان، ارائه این گواهی به عنوان یک ابزار اعتماد و امنیت معاملاتی مهم است که از اطمینان در انجام تجارت‌های بین‌المللی بهره می‌برند.
شرکت بازرگانی دیده بان تجارت با بیش از 10 سال سابقه در حوزۀ تجارت در تمامی مراحل دریافت گواهی مبدا و سایر تشریفات و امور گمرکی همراه شما خواهد بود. جهت کسب مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر از طریق شماره‌تلفن: 09178295849 با مجموعۀ ما تماس حاصل فرمایید.
